Кэролин Шумейкер
 | Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
| Кэролин Шумейкер | |
| Carolyn Jean Spellmann Shoemaker | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Гэллап, Нью-Мексико |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Флэгстафф, Аризона |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | |
| Альма-матер |
Чикодағы Калифорния штатының университеті |
| Марапаттары |
|
Кэролин Джин Спеллманн Шумейкер (1929 — 2021) — америкалық астроном, ең көп комета ашқан адам, 800-ден астам астероид ашты.
Шумейкер тарих, саясаттану және ағылшын әдебиеті бойынша дипломдарға ие болса да, ол геолог Юджин Шумейкермен кездескенге дейін және оған тұрмысқа шықпағанға дейін ғылымға қызығушылық танытпады. Салыстырмалы түрде тәжірибесіздігіне және тиісті ғылыми дәрежесінің болмауына қарамастан, Калтех оның Калифорния технологиялық институтының Джин командасына ғылыми көмекші ретінде қосылуына қарсы болмады. Шумейкер қазірдің өзінде ерекше шыдамдылық танытты және ерекше стереоскопиялық көріністі көрсетті; бұл екі қасиет те жер маңындағы кеңістіктегі заттарды табуға байланысты мансапта өте құнды болды.
Ерте және жеке өмір
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кэролин Лэш Спеллманн АҚШ-тың Нью-Мексико штатындағы Гэллап қаласында Леонард пен Хейзел Артур Спеллмандар отбасында дүниеге келген. Оның отбасы Калифорниядағы Чико қаласына көшіп келді, онда ол ағасы Ричардпен бірге өсті. Спеллман Чико мемлекеттік университетінде тарих, саясаттану және ағылшын әдебиеті бойынша бакалавр және магистр дәрежесін алды.Ричард Калифорния технологиялық институтына (Caltech) түсіп, Химиялық инженерия бакалавры дәрежесін алды. Ричардтың Калтехтегі көршісі Джин Шумейкер есімді жас аспирант болды. Кэролин Джинмен тек 1950 жылдың жазында, ағасының үйлену тойына қатысқан кезде кездесті.1950 жылға қарай Джин Принстон университетінде докторлық диссертацияны бастау үшін Нью-Джерсиге көшті, бірақ Ричардтың шафері ретінде қызмет ету үшін Калифорнияға оралды. Содан кейін ол Принстондағы сабақтарына оралды. Алайда Кэролин мен Джин" дос хат алмасу"қарым-қатынасын қолдады. Содан кейін олар Теннесси үстіртіне екі апталық жорыққа аттанды. 1951 жылы 18 тамызда Кэролин мен Джин үйленді.Джин Шумейкер астрогеология саласында пионер болды. Ерлі-зайыптылардың үш баласы болды: Кристи, Линда және Патрик (Пэт) Шумейкер.Отбасы Гранд-Джанкшенде, Колорадо штатында, Менло паркте, Калифорнияда және Пасаденада, Калифорнияда, Аризона штатының Флагстаффқа қоныстанбас бұрын тұрды, онда ол Лоуэлл обсерваториясында күйеуімен бірге жұмыс істеді.
Мансабы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Джинге үйленгеннен кейінгі Шумейкердің алғашқы жұмысы жетінші сыныпта сабақ беру болды. Мұғалімнің кәсібіне қанағаттанбағандықтан, ол отбасын құруға кетті. Мэри Чапман, USGS астрогеологиялық орталығына арналған Шумейкердің өмірбаянының авторы: "Кэролин-жылы, қамқор және өте шыдамды әйел, бірақ оның дағдылары мұғалімдер ортасына сәйкес келмеді" деп жазды.
51 жасында, балалары өсіп, көшкеннен кейін, Шумейкер өзінің "бос ұя " синдромын жеңе алатын жұмыс іздей бастады.Жас кезінде ол ешқашан ғылыми тақырыптарға қызығушылық танытпады. Ол геологияның бір курсын тыңдады, бірақ оны өте зеріккен деп тапты. Джинмен кездесу бәрін өзгертті. Оның айтуынша, ол басқаларға “Джиннің геологияны қалай түсіндіретінін тыңдау, ол зеріккен деп санаған нәрсе, білімге деген қызығушылығын ашып және қызықты ізденіске айналды"деп айтқан. Лоуэлл обсерваториясының студенті оған астрономиядан сабақ бере бастады. Содан кейін ол күйеуінің далалық көмекшісі ретінде жұмыс істей бастады, оның іздеу картасын жасау және соққы кратерлерін талдау бағдарламасында жұмыс істеді.Кэролин Шумейкер өзінің астрономиялық мансабын 1980 жылы, 51 жасында, Калифорния Пасаденадағы Калифорния технологиялық институтында және Сан-Диегодағы Паломар обсерваториясында, Калифорнияда астероидтар мен кометаларды іздеп бастады.Сол жылы Шумейкер астрономиялық бөлімде шақырылған ғалым ретінде Америка Құрама Штаттарының Геологиялық қызметіне (USGS) жұмысқа қабылданды, содан кейін 1989 жылы Солтүстік Аризона университетінде астрономия профессоры болып жұмыс істей бастады.Ол өз жұмысын планета орбиталарын кесіп өтетін кометалар мен астероидтарды іздеуге арнады. Астроном Дэвид Левимен бірге Шумейкерлер Shoemaker-Levy 9, 1993 жылы 24 наурызда Юпитер планетасында айналатын бөлшектелген кометаны анықтады.
1980-1990 жылдары Шумейкер Паломар обсерваториясының кең көлемді телескопында түсірілген фильмді стереоскоппен бірге қозғалмайтын жұлдыздардың фонында қозғалатын заттарды табу үшін қолданды.
1997 жылы Джин мен Кэролин Австралияда көлік апатына ұшырады. Джин бірден қайтыс болды, ал Кэролин ауыр жарақат алды. Соңында Каролин жақсарып, Левимен бірге Лоуэлл обсерваториясында жұмысын жалғастырды. Ол кем дегенде 2002 жылға дейін астрономиялық бақылауларға белсенді қатысты. 2002 жылы Шумейкерге 32 кометалар мен 800-ден астам астероидтардың ашылуы немесе бірлескен ашылуы берілді.
Марапаттар мен құрметтер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шумейкер 1996 жылы ерекше ғылыми жетістіктері үшін Солтүстік Аризона университетінің құрметті докторы, Флагстафф, Аризона және АҚШ Ұлттық аэронавтика және ғарыш басқармасы медалін алды.Ол күйеуі екеуі 1998 жылы АҚШ Ұлттық Ғылым академиясының Джеймс Крейг Уотсон медалімен марапатталды. Шумейкер сонымен қатар 1988 жылы Риттенхаус астрономиялық қоғамының риттенхаус медалін және 1995 жылы "Жыл ғалымы" сыйлығын алды. Оның құрметіне 1985 жылы Лоуэлл обсерваториясында әріптесі Эдвард Боуэлл ашқан “Хилиан астероиды"- 4446 -Кэролин аталды.
Табылған шағын планеталардың тізімі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кіші планеталардың орталығы Шумейкерге 1980-1994 жылдар аралығында жасалған 377 нөмірленген кіші планеталардың ашылуын тіркейді.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Stange, Mary Zeiss; Oyster, Carol K.; Sloan, Jane E. (February 23, 2011). Encyclopedia of Women in Today's World. SAGE Publications. p. 1344. ISBN 9781412976855. Retrieved June 22, 2018.
- Mestel, Rosie (July 9, 1994). "Carolyn Shoemaker and 'Her Comet'". New Scientist. 143 (1933). p. 23.
- Chapman, Mary G. (May 17, 2002). "Carolyn Shoemaker". Astrogeology Science Center. USGS. Archived from the original on November 11, 2017. Retrieved August 28, 2017.
- Wayne, Tiffany K. (2011). "Carolyn Shoemaker". Encyclopedia of Women in Today's World, Vol. 4. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications. "Shoemaker, Eugene Merle" (2002)
- "She's Looking Out for Us". Explorer. American Association of Petroleum Geologists. May 2001.
- Lang, Susan S. (April 11, 2002). "Comet hunter Carolyn Shoemaker to speak at Cornell April 21". Cornell Chronicle.
- Levy, David H. (July 16, 2014). "Comet Shoemaker-Levy 9: 20 years later". Sky & Telescope. Retrieved August 31, 2019.
- Shoemaker, Carolyn (November 27, 1998). "Space—Where Now, and Why?". Science. 282 (5394): 1637–1638. Bibcode:1998Sci...282.1637S. doi:10.1126/science.282.5394.1637. S2CID 130632437.
- "James Craig Watson Medal". National Academy of Sciences. Archived from the original on June 29, 2010. Retrieved May 18, 2011.
- "4446 Carolyn (1985 TT)". Minor Planet Center. Retrieved March 14, 2018.
- "Minor Planet Discoverers (by number)". Minor Planet Center. September 4, 2016. Retrieved September 28, 2016.
Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Кэролин Шумейкер (ағыл.) Internet Movie Database сайтында